بازگشت ترامپ به کاخ سفید و آینده افغانستان

با توجه به اینکه افغانستان در حدود سه سال گذشته دیگر از محورهای اصلی سیاست خارجی آمریکا نبوده است، انتظار نمی‌رود در کوتاه مدت دولت جدید دونالد ترامپ تصمیم‌های جدی و سرنوشت‌سازی در مورد افغانستان اتخاذ کند.

در برنامه‌های کارزار انتخاباتی آقای ترامپ هم طرح‌ روشن و مرتبطی با افغانستان وجود نداشته است و افراد کمپین تبلیغاتی او توضیح نداده‌اند که سیاست دولت ترامپ در قبال افغانستان و حکومت طالبان چه خواهد بود.

پس از سال ۲۰۰۱ و حمله ائتلاف به رهبری آمریکا به افغانستان، انتخابات‌های ریاست جمهوری در آمریکا همیشه از اهمیت ویژه برای مردم و سیاستمداران در افغاستان برخوردار بود.

وضعیت افغانستان و حضور نیروهای آمریکایی در این کشور نیز از مهمترین موضوعات مورد بحث در مناظرات و کارزارهای انتخاباتی نامزدهای انتخاباتی این کشور به شمار می‌رفت.

اما در انتخابات سال جاری، افغانستان دیگر موضوع اصلی بحث نبود و این تنها شیوه خروج نیروهای آمریکایی از این کشور بود که جمهوری‌خواهان و به خصوص آقای ترامپ از آن به عنوان اهرم فشار علیه دولت بایدن و هریس استفاده می‌کردند.

به طور مثال بحث خروج آمریکا از افغانستان در سال ۲۰۲۱، یکی از موضوعات داغ تنها مناظره دونالد ترامپ و کامالا هریس در ۲۰ سنبله ۱۴۰۳ امسال بود.

آقای ترامپ نحوه خروج نیروهای آمریکایی از افغانستان را «شرم‌آورترین خروج نظامی تاریخ» آمریکا خواند و گفت به همین دلیل بود که روسیه به اوکراین حمله کرد «زیرا آنها دیدند که هریس و رئیسش (بایدن) چقدر بی‌کفایت هستند.»

آقای ترامپ چندین بار از جمله در همین مناظره، مدعی شد که دولت جو بایدن تجهیزات نظامی آمریکایی زیادی را به ارزش به گفته او «۸۵ میلیارد دلار» پس از خروج از افغانستان «برای طالبان پشت سرگذاشت» و تلویحا گفت که آمریکا تحت رهبری او برای پس گرفتن این تجهیزات از طالبان تلاش خواهد کرد.

او در ۱۳ جوزا امسال در مصاحبه‌ای با فاکس نیوز گفت: «هیچ‌کس نمی‌تواند این را باور کند که بزرگترین فروشنده تجهیزات نظامی پس از آمریکا، افغانستان است.»

او گفت که حکومت طالبان تجهیزات نظامی به جا مانده از آمریکا را می‌فروشند و آن را به پول تبدیل می‌کنند.

آقای ترامپ در مناظره با خانم هریس از توافقنامه دوحه که در زمان او با نمایندگان طالبان در قطر امضا شد، دفاع کرد و در پاسخ به صحبت‌های خانم هریس که آن را یکی از «ضعیف‌ترین توافقات» تاریخ آمریکا خواند، گفت: «اگر به آن دوره نگاهی بیندازید، طالبان سربازان ما را با تک‌تیرانداز می‌کشتند، من با طالبان تماس گرفتم، زیرا آنها مسئول کشتار بودند، آنها نیروی جنگی در داخل افغانستان بودند. عبدل [عبدالغنی بردار] رهبر طالبان است. او هنوز هم رهبر طالبان است و من به او گفتم دیگر این کار را نکنید، اگر بکنید با مشکل روبرو می‌شوید. او از من پرسید: چرا عکس خانه‌ام را برای من می‌فرستی، گفتم: باید خودت پاسخ این سوال را پیدا کنی. ۱۸ ماه، هیچ تلفاتی در افغانستان نداشتیم.».

آقای ترامپ افزود: «ما توافقنامه‌ای (با طالبان) داشتیم که مایک پومپئو (وزیر وقت خارجه آمریکا) امضا کرده بود، این یک توافقنامه بسیار خوب بود، به این دلیل که می‌توانستیم سریع‌تر بیرون بیاییم و سربازانمان را از دست نمی‌دادیم و آمریکایی‌های زیادی را جا نمی‌گذاشتیم. ۸۵ میلیارد دلار تجهیزات نظامی زیبا و جدید را پشت سر نمی‌گذاشتیم. آنها (طالبان) مواد این توافقنامه را نقض کردند، ما آن را فسخ کردیم چون آنها کاری را که قرار بود، انجام ندادند.»

آقای ترامپ همچنین در جریان مبارزات انتخاباتی و پیش از آن بارها از ترک پایگاه هوایی بگرام در شمال کابل از سوی دولت جو بایدن نیز انتقاد کرد و گفته بود که در صورت پیروزی در انتخابات تلاش می‌کند دوباره کنترل این پایگاه را بدست بگیرد.

او در جریان کنوانسیون ملی جمهوری‌خواهان گفت: «آنها همچنین بگرام را واگذار کردند، یکی از بزرگترین پایگاه‌ها در جهان، با طولانی‌ترین باندها، قوی‌ترین و محکم‌ترین باندهای پرواز. ما آن را از دست دادیم.»

او افزود: «من بگرام را به خاطر افغانستان دوست نداشتم. به خاطر چین دوست داشتم. این پایگاه فقط یک ساعت با محلی که چین سلاح‌های هسته‌ای‌اش را می‌سازد، فاصله دارد.»

او گفته است که می‌خواهد پایگاه هوایی بگرام را به عنوان بخشی از یک قرارداد تجاری با افغانستان بازپس گیرد.

ترامپ با افغانستان چه خواهد کرد؟

درست است که آمریکا در سال ۲۰۲۱ توسط طالبان افغانستان را ترک کرد، اما سه سال بعد، با وجود عدم برسمیت شناختن حکومت طالبان از سوی جهان و خود آمریکا، واشنگتن همچنان بزرگ‌ترین کمک‌کننده مالی به این کشور است.

بنا به گزارش سازمان ملل متحد، این حمایت مالی و معافیت‌هایی که واشنگتن برای کاهش تحریم‌ها علیه حکومت طالبان اعطا کرده، برای جلوگیری از فروپاشی کامل اقتصادی افغانستان «حیاتی» است.

بازرس ویژه برای بازسازی افغانستان (SIGAR)، که از سوی کنگره ایالات متحده مسئول نظارت بر استفاده از بودجه آمریکا است، در گزارشی در جولای امسال اعلام کرد که آمریکا از زمان خروج نیروهای خود، به افغانستان «۲۰ میلیارد دلار کمک اختصاص داده یا در دسترس آنها قرار داده است.»

از آن جمله حدود ۳ میلیارد دلار به برنامه کمک‌های بشری سازمان ملل برای افغانستان فراهم کرده که به صورت هفته‌وار میلیون‌ها دلار را به صورت نقد به افغانستان منتقل می‌کند و اصلی‌ترین دلیل عدم سقوط کامل اقتصادی در افغانستان به شمار می‌رود.

پیش‌بینی می‌شود که آقای ترامپ به عنوان رئیس جمهور نظارت جدی‌تری در مورد مصرف پول آمریکا در افغانستان انجام دهد و چه بسا تصمیم بگیرد که اگر حکومت طالبان به برخی خواسته‌های دولت آمریکا و جامعه بین‌المللی تن ندهد، فرستادن این کمک‌های مالی به افغانستان را قطع کند.

اما خواسته‌های آقای ترامپ از طالبان تاکنون روشن نیست و برخی تحلیلگران بدین باورند که این خواسته‌ها شبیه درخواست‌های دیگر کشورهای غربی نخواهد بود که از طالبان می‌خواهند حقوق آموزش و کار زنان را به رسمیت بشناسند، حقوق بشر را رعایت کنند، حکومت فراگیر بسازند و حقوق اقلیت‌های قومی و مذهبی را تامین کنند.