ادامه جدال ایران و طالبان بر سر آب‌های مرزی

اسماعیل بقایی، سخنگوی وزارت خارجه ایران خواهان همکاری حکومت طالبان برای بر طرف کردن موانع ورود آب از افغانستان به ایران شده است.

او یادآور شده که حقوق ایران و معاهده‌های دوجانبه میان دو کشور باید در بهره‌برداری‌ از منابع آبی در نظر گرفته شود.

طالبان اخیرا ساخت بند پاشدان در هرات را تکمیل کرده است و پیشتر ذبیح‌الله مجاهد، سخنگوی حکومت طالبان در حساب خود در شبکه ایکس ویدیویی از تجمع شهروندان در اطراف این سد را منتشر کرده بود.

سخنگوی وزارت خارجه ایران به آبگیری سد پاشدان هرات اعتراض کرده و گفته که «بهره‌برداری از منابع و حوضه‌های آبی نمی‌تواند بدون رعایت حقوق ایران وفق معاهده‌های دوجانبه یا اصول و قواعد عرفی و نیز اصل مهم حسن همجواری و همچنین ملاحظات زیست‌محیطی صورت گیرد.»

اسماعیل بقایی گفت که وزارت خارجه ایران در تماس با مقام‌های حاکم در افغانستان «اعتراض و نگرانی شدید خود را نسبت به تحدید نامتناسب آب‌های ورودی به ایران یا منحرف کردن مسیر طبیعی رودخانه‌ها» ابلاغ کرده است.

مقام‌های حکومت طالبان تا کنون در این مورد واکنشی نشان نداده است.

پیشتر عیسی بزرگ‌زاده، سخنگوی صنعت آب ایران نیز آبگیری سد پاشدان هرات را «بهره‌برداری یک‌جانبه» از رودخانه هریرود خوانده بود که به گفته او «موجب نقض حقوق عرفی» شده است.

او گفت: «اثرات این اقدام یک جانبه طرف افغان، نه تنها تامین آب شرب و بهداشت چند میلیون نفر را متأثر می‌کند، بلکه به آسیب گسترده به محیط‌زیست پایین‌دست نیز منجر می‌شود.»

سد پاشدان که در ولسوالی کرخ هرات واقع شده، یکی از منابع اصلی آبیاری مناطق سبز شهر هرات و کمربند سبز این ولایت است، و کار ساخت آن در سال ۱۳۹۰ آغاز شده بود.

گفته شده که سد پاشدان ظرفیت آبیاری حدود ۱۸ هزار هکتار زمین و تولید دو مگاوات برق را دارد.

ایران در گذشته هم از تعدد سدها و تلاش برای سدسازی بیشتر در افغانستان اظهار نگرانی کرده است.

رودخانه هیرمند در مرز ایران و افغانستان نقطه بالقوه مخاصمه بر سر منابع کمیاب آب در منطقه میان این دو کشور است.

ایران و افغانستان برای استفاده از آب هیرمند در سال ١٩٧٢ میلادی، ۱۳۵۱ شمسی معاهده‎‌ای امضا کرده‌‎اند که بر اساس آن میزان سالانه آبی که از رودخانه هیرمند وارد ایران می‎شود، مشخص شده است، اما ایران از میزان آبی که وارد این کشور می‌شود راضی نیست. معاهده آب میان افغانستان و ایران میان موسی شفیق و امیرعباس هویدا، نخست وزیران وقت دو کشورامضا شد.

مقام‌های حکومت طالبان کمبود بارندگی و نبود دستگاه سنجش میزان آب ورودی به ایران را از دلایل عمده نرسیدن میزان حقابه ایران عنوان کرده است و مدعی شده اند که در برخی از سال‌ها، ایران بیش از میزان حقابه تعیین شده در معاهده میان دوکشور، آب دریافت کرده است.